Onze kleine walvisjes

Ti whale an nou of “Onze kleine walvisjes”.

Dat is de slogan die de Caribbean Cetacean Society gebruikt voor hun wetenschappelijke expedities in de Caraïben.

Op een ochtend in september horen we op Dolfijn FM, het lokale radiostation van Curaçao, dat CCS op zoek is naar vrijwilligers voor hun geplande walvissen expedities in de ABC eilanden. De CCS, of Caribbean Cetacean Society is een ngo opgericht door Carribische personen met als doel het bestuderen en beschermen van walvisachtigen in de Caribische wateren en dit jaar is de eerste keer dat de expeditie de ABC (Aruba-Bonaire-Curaçao) eilanden aandoet. Dat lijkt ons wel interessant dus we vullen het aanvraagformulier in, sturen het door en vergeten het…. een paar weken later krijgen we beiden een mail dat we zijn uitgekozen om mee te gaan op expeditie!

3 dagen zullen we samen met 3 andere vrijwilligers en crew op de Exocet, een Fontaine Pajot 45 voet catamaran de wateren rond Curaçao doorkruisen. Voor ons tevens de ideale manier om te ervaren hoe een catamaran zich op zee gedraagt.

Martin van SY Elsa zet ons in de vroege ochtend af op de Excocet. We worden verwelkomd door Jeff, oprichter en president van de CCS en Stacey, regional coordinator van de CCS voor de Nederlandstalige eilanden en bovendien ook WWF program advisor voor de Nederlandstalige eilanden.

Nadat ook de andere gasten werden opgepikt in de vissershaven, krijgen we een uitgebreide briefing over het leven aan boord, de werking van de toiletten etc, niet erg spannend voor ons, dit is ons leven en deze catamaran verschilt echt niet zo veel met onze boot.

De wetenschappelijke briefing is interessanter. Het doel van deze expeditie is het in kaart brengen van dolfijnen en walvissen rondom Curaçao, concreet houdt dat in dat we 3 dagen zullen rondvaren op zee met continu 2 personen op de uitkijk voor vinnen, staarten of spuiten van de ademhaling. Om het leven van de personen op watch wat makkelijker te maken, wordt er een hydrofoon in het water gelaten, deze pikt alle onderwater geluiden op zodat we gerichter in bepaalde richtingen kunnen kijken als er een “fluit” of klik wordt waargenomen. Deze wordt uitgeluisterd door het data team van wacht.

Per team van 2 personen krijgen we taken toegewezen, JM en ikzelf zijn als eerste team van wacht op de flybridge. Op weg naar Klein Curaçao, voor ons geen onbekend terrein, speuren we het water af op zoek naar dolfijnen of wie-weet-misschien-wel walvissen.

Maar zoals we al vreesden is de route naar Klein Curaçao ruw als altijd, de route is tegen de wind en het waait 20-25knopen dus de golven hebben zich opgebouwd.

We zeilen aan de wind en krijgen klappen van de golven, onze ervaring op dit soort zee, is dat het bijna onmogelijk om dolfijnen te spotten tenzij ze zelf naar je toekomen. Op de hydrofoon is het ook stil, buiten een paar Jan-van-Genten (zeevogels) spotten we alleen maar witte schuimkoppen. Ook de andere teams hebben geen succes met de observatie.

Ik help dan maar met de lunch bereiden en afwassen. Deze catamaran gaat aan de wind helemaal niet scheef zoals onze boot, maar de golven beuken tegen de onderkant van de boot tussen de 2 rompen wat zorgt voor eerder chaotische bewegingen, maar inderdaad je kan wel beter dingen laten staan op tafel dan aanboord van onze Blowing Bubbles.

Net voor sunset pikken we een mooring op aan Klein Curaçao, een ander team neemt het koken voor zijn rekening en we eindigen de avond met een gezellige babbel en een onweer.

Dag 2 begint erg rustig, de zee is plat en we varen op motor naar de Noord kant (bij normale wind de ruwe kant) van Curaçao. We zien een groot onweer systeem groeien boven Curaçao. Een uurtje later zitten we er midden in, bliksem, donder en regen die met bakken uit de lucht valt. Skipper Coco is blij, door deze bui kan hij de watertanks weer wat bijvullen met regenwater, in de cockpit van de catamaran blijft niemand droog. Ik geef mezelf op als vrijwilliger om lunch te koken, daar lijkt niemand aan te denken in deze chaos maar ik heb op Blowing Bubbles in veel moeilijkere condities voor eten gezorgd. Iedereen is blij met een kom rijst en vegetarische curry.

Na de bui hervatten we de wachten en data collectie weer, JM en ik luisteren naar de klokkende watergeluiden op de hydrofoon, deze wordt achter de boot aangesleept en dat zorgt voor vervuiling van de waarnemingen. Tussendoor geven we op de tablet de weercondities in en welke vogels er gespot worden.

Helaas eindigt deze dag ook zonder dat we ook maar een dolfijnen vin zien. Heel even is er comotie aan boord als JM schuim ziet op de vlakke zee maar als we erheen varen, blijken het jagende (en uit het water springende) tonijnen te zijn. Op Blowing Bubbles zouden we meteen een vislijn uitgooien, een vers tonijntje smaakt altijd!

Met de hydrofoon aan een 100m lange kabel achter de boot is het niet aangewezen om te vissen dus we zetten koers richting Santa Cruz, de baai waar we ankeren voor de nacht. Ook dag 2 was nogal teleurstellend op vlak van observatie van walvisachtigen (cetacea).

Maar de sfeer aan boord blijft gelukkig wel goed, we hebben een gezellig diner en alle hoop op observaties wordt op de laatste dag gezet. En wat voor een dag dat wordt!

De derde ochtend begint veelbelovend met een wake-up call van een groepje dolfijnen. Het anker is zelfs nog niet helemaal opgehaald, de dolfijnen zwemmen gewoon in de baai, op jacht naar een visje als ontbijt?

We halen alle fototoestellen boven om de juiste identificatie foto’s te maken. De vingerafdruk van een dolfijn is zijn rugvin, met een duidelijke foto van de rugvin kunnen dolfijnen geïdentificeerd worden en daardoor de samenstelling van families. Dit is de manier om te bepalen of de dolfijnen families migreren tussen de nabij liggende eilanden of gewoon altijd op 1 plaats verblijven. De foto’s van de rugvinnen worden allemaal in een grote database gevoegd waarbij sightings worden gelogd met datum en locatie. Deze data worden dan later geanalyseerd.

Na een half uur dolfijn observatie, zetten we koers naar de noordkant van het eiland. Jeff wilt opnieuw proberen potvissen te spotten op de locatie waar de zeebodem van 1000m naar meer dan 2000m diepte dropt. Potvissen jagen op die diepte dus de kans bestaat dat we er daar eentje spotten.

Er zijn nog nooit eerder walvissen gespot rond Curaçao en één van de doelen van CCS is om te bewijzen dat er wel degelijk walvissen rondzwemmen in de wateren van Curaçao.

Potvissen kunnen tot 50 minuten onderduiken op jacht naar reuzen pijlstaartinktvissen. Ongelooflijk hoe diep ze kunnen duiken zonder in de problemen te komen. Door de eeuwen heen hebben ze zich fysiek aangepast aan deze diepe duiken, potvissen kunnen hun alveoli (longblaasjes) afsluiten tijdens zulke duiken, dit voorkomt gas uitwisseling in hun lichaam en vermindert hun stikstof opname dat bij ons duikers decompressie ziekte kan veroorzaken. Daarbovenop hebben ze toegang tot de zuurstof in hun bloed en spieren. Dit alles helpt potvissen in het maken van deze erg diepe en lange duiken op zoek naar voedsel.

Bovendien blijken potvissen ook een positieve invloed te hebben op de klimaatopwarming. Hun uitwerpselen zijn zo rijk aan voedingsstoffen dat in de buurt van hun uitwerpselen lokaal een grote groei van plankton ontstaat en deze plankton velden halen CO2 uit de lucht.

De eerste wacht is aan Jean-Marc en ikzelf, we turen over een vlakke zee zonder wind, dit zijn dé perfecte condities om iets in het water te spotten. Potvissen hebben een heel kleine rugvin, dus ze zijn gemakkelijker te spotten aan hun spuit die ontstaat als ze krachtig uitademen maar we spotten niets.

Een half uur voor het einde van onze wacht, horen we uitgelaten kreten vanuit de kuip komen. Het “data team” hoort de kliks van potvissen op de hydrofoon. Op de hydrofoon kunnen ze bepalen dat ze zich op grote afstand voor de boot bevinden. We speuren de horizon nog intenser af, maar zien niks. 5 minuten nadat het andere team op de flybridge zit, horen we gejuig! Ze hebben een spuit gezien. De skipper zet meteen koers naar die plek, het is eigenlijk ons moment van rust maar dit willen we niet missen. Gewapend met een verrekijker en camera blijven we aan dek om de horizon af te speuren.

Ja hoor, al snel zien we allemaal de ademhaling van de potvis en even daarna het gigantische hoofd dat net aan de oppervlakte te zien is. Volgens de marine biologen aan boord is het een kalf, zij kunnen nog niet zo diep duiken en blijven aan de oppervlakte wachten tot de volwassenen terugkeren van het jagen op diepte. Het kalf is nieuwsgierig en zwemt even achter de boot alsof ze ons wilt inspecteren, duikt naar beneden en komt dan weer op een andere plek boven water. Tussendoor zien we zijn “footprints” in de vorm van grote bellen lucht die naar de oppervlakte komen. We blijven in de buurt, speuren de zee af naar andere ademhaling spuiten.

Het doel is ook van de potvissen identificerende foto’s te nemen, bij walvissen is niet de rugvin maar de staart hun vingerafdruk. Het is de bedoeling dat we foto’s nemen als de walvis onderduikt en zijn staart toont, in het Engels wordt dit “fluking” genoemd.

Na een half uur ontdekken we meerdere spuiten in de buurt, iedereen is uitgelaten, we hebben de volwassen potvissen gevonden. Onze skipper draait de boot steeds in de juiste richting zodat we recht achter de potvis dobberen, op die manier voelt deze zich nooit bedreigd, hij kan immers altijd wegzwemmen en als hij onderduikt, komt de staart mooi recht voor ons in beeld voor de perfecte “fluke” foto.

Het hoogtepunt van deze ontmoeting is het moment waarop 3 volwassen potvissen mooi langs elkaar opgelijnd aan de oppervlakte drijven, de boot ligt in de perfecte positie achter de walvissen, we wachten allemaal in spanning tot ze zullen onderduiken, klaar om de identificerende foto’s te maken. De potvissen hebben blijkbaar alle tijd in de wereld en maken zich niet druk om ons, de flukes laten op zich wachten. Maar ons geduld wordt uiteindelijk beloond met goede gedetailleerde foto’s van de één voor één onderduikende staarten! Fantastisch!

Na 5 uur rondhangen bij de walvissen familie is het hoog tijd om wat te eten en terug te varen naar het Spaanse Water. We zijn nog altijd erg ver op zee en het is een heel eind om terug te varen. Gelukkig is de zee nog altijd vlak en mogen we genieten van een geweldig mooie sunset als afsluiting van een meer dan geslaagde dag.

Terug op het Spaanse Water, zitten we nog even met zijn allen samen voor een debriefing en evaluatie van de 3 daagse wetenschappelijke expeditie op zee.We nemen afscheid van iedereen en worden per dinghy naar Blowing Bubbles gebracht met een harde schijf vol met staarten en walvis foto’s, het bewijs dat er wel degelijk walvissen rond Curaçao zwemmen.

Check out our reel

Ik weet zeker dat we in de toekomst bij het spotten van dolfijnen altijd zullen proberen die identificerende foto’s te nemen en door te sturen naar de Caribbean Cetacean Society om hun te helpen in hun onderzoeken.

Helemaal in de trend van onze expeditie werd heel recent het eerste natuurreservaat ter wereld voor potvissen geopend.

Dominica, het eiland tussen Martinique en Guadeloupe dat we vorig jaar bezochten zal een gebied van 800km² zee als natuur reservaat bestempelen om de 35 families potvissen die er verblijven te beschermen, industriele visserij zal worden beperkt en er gaat zelfs een shipping lane omgelegd worden om de potvissen meer rust te gunnen.

We zijn blij met deze zeer mooie verwezenlijking om deze bijzondere walvissen te beschermen. Ik hoop dat de potvissen die wij zagen in Curaçao, beslissen die kant op te zwemmen zodat ze beschermd zijn.

En wij staan op de uitkijk voor flukes van zodra we weer op zee zijn.